یادداشت نایب رئیس کمیسیون تامین مالی و سرمایه گذاری خانه صنعت،معدن و تجارت ایران:
فعالیت سرمایه گذاری بانکها
مهمترین معضل ساختار اقتصادی کشور
متاسفانه سیستم بانکی با تداوم فعالیت سرمایه گذاری خلاف خود علیرغم فرمایشات رهبری مبنی بر اینکه بانکها نباید فعالیت سرمایه گذاری وبنگاهداری داشته باشند ، بیش ازهشت صدمه کلان و اساسی به اقتصاد کشور و مردم وارد نموده اند
متاسفانه طی این اقدامات اساسی برای توقف فعالیت سرمایه گذاری و رقابت ناسالم بانکها در فعالیت سرمایه گذاری انجام نشده است و در این میان به بازار سرمایه بیشترین جفا را رواداشته و بعنوان عضو شورای بورس و در جایگاه تاثیر گذار بانک مرکزی، عملا از ابتدای سال ۹۹ تاکنون با چندین مورد تصمیم گیری و تاثیر گذاری از قبیل موافقت خود با لغو مصوبه کنترل بازارسرمایه در کنار وزیر امور اقتصادی و دارایی در ابتدای سال وافزایش شدید نرخ بهره بین بانکی در خرداد و تیرماه ۹۹ در بازار سرمایه دخالت کرد که در کنار سایر عوامل دیگر ، ریزشهای شدید و زیان گسترده سهامداران در بازار سرمایه را به دنبال داشت
فعالیت سرمایه گذاری بانکها خلاف است و جای تاسف است که علیرغم اینکه ریالی منابع مالی از سیستم بانکی خارج نمی شود ، سیستم بانکی بیش از سه هزار همت ( ماهانه معادل ۲۵۰هزار میلیارد تومان ) منابع مالی را حبس کرده است و همچنان اصرار به حبس آن دارد، این درحالیست که بازار سرمایه در تب کمبود نقدینگی می سوزد
فعالیت سرمایه گذاری بانک به مجموعه اقداماتی گفته می شود که منابع را به قصد سرمایه گذاری در بانک سپرده می کنند درحالیکه این فعالیت کارکرد اصلی بازار سرمایه بعنوان سیستم بانک سرمایه گذاری با ابزارهای صندوق و سبد سرمایه گذاری می باشد
همه چیز در اقتصاد به نرخ بهره ربط دارد و سیستم بانکی با دستکاری و افزایش نرخ بهره، منافع سهامداران را ضایع کرد
ایا بازار سرمایه انتظار زیادی دارد که بخواهد بانک مرکزی و سیستم بانکی به فعالیت سرمایه گذاری خلاف خود و رقابت نا سالم بانکها پایان دهد
پول وسیله مبادله است و بانک تجاری یک واسطه گر پولی است و فعالیت بانکها باید محدود به فعالیت پولی واعتباری، اعتبار خلق شده از محل خلق نقدینگی ( چاپ پول و ضریب فزاینده ان باشد) و از فعالیت سرمایه گذاری که شامل سپرده سرمایه گذاری و انجام سرمایه گذاری است ،خارج شود و این فعالیت را با تبدیل سپرده سرمایه گذاری به گواهی صندوق سرمایه گذاری بادرامد ثابت ویا اوراق بهادار با درآمد ثابت منتشر شده توسط دولت و شرکتها، به بازار سرمایه واگذار نماید
متاسفانه عدم توقف فعالیت سرمایه گذاریهای بانکها هشت صدمه کلان و اساسی به اقتصاد کشور و مردم عزیز ،بویژه فشر ضعیف، جامعه وارد نموده است که به شرح ذیل است:
۱- احتکاروحبس گسترده منابع مالی وجلوگیری از قرارگرفتن ان در خدمت تولید و توسعه واشتغال کشور: فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها باعث شده که بالغ بر سه میلیون میلیارد تومان منابع مالی در سیستم حبس شود ودر خدمت تولید و توسعه کشور قرار نگیرد
وجود نسبت پول (سپرده های غیر هزینه زا) به نقدینگی زیر ۲۰درصد کشور در مقایسه با دنیا که بالای ۸۰درصد است، نشان دهنده حبس نقدینگی در سیستم بانکی است
بعنوان مثال شما ۱۰۰میلیارد تومان سپرده بانکی در بانک دارید ،می روید برداشت می کنید و اوراق بهادار با درآمد ثابت یا صندوق سرمایه گذاری بادرامد ثابت از بازار سرمایه می خرید، ایا پولی از سیستم بانکی خارج می شود ؟ قطعا خیر. ، ولی شما با اینکار ۱۰۰میلیارد تومان منابع مالی برای بازار سرمایه و خرید اوراق بهادار دولت تامین کردید بدون اینکه منابعی از سیستم بانکی خارج شود. حال اگر این اتفاق برای کل سپرده های سرمایه گذاری بانکها که بالغ بر سه میلیون میلیارد تومان است ، اجرا شود،بدون اینکه ریالی از سیستم بانکی خارج شود حداکثر به همین میزان، یعنی سه هزار همت منابع مالی برای بازار سرمایه و تولید تامین می شود
۲-خلق نقدینگی و تورم وخالی کردن جیب مردم طی سه دهه گذشته : متاسفانه این حجم از حبس نقدینگی و منابع مالی در قالب سپرده سرمایه گذاری ،روزانه بالغ بر دو هزار میلیارد تومان معادل سالانه بیش از ۷۰۰هزار میلیارد تومان نقدینگی خلق می کند که در نهایت با توجه به عدم رشد متناسب تولید کشور، به تورم و خالی شدن جیب مردم بویژه فشر ضعیف، جامعه می انجامد
۶۰هزار میلیارد تومان چاپ پول در بهمن و اسفند ۹۸ باعث خلق نقدینگی ۴۲۰هزار میلیارد تومان ذیل ضریب فزاینده از طریق همین سپرده سرمایه گذاری با نرخ بالای سود سپرده بانکی بوده است
فعالیت سرمایه گذاری بانکها، عملا سیستم بانکی را تبدیل به موتور خلق و حبس نقدینگی بعنوان احمقانه ترین سیاست پولی و مالی طی سه دهه اخیر کرده است که به جرات می توان گفت بیش از ۶۰درصد نقدیگی و تورم ایجاد شده طی سه دهه اخیر ناشی از این موضوع بوده و تنها ،منافع مردم و کشور قربانی این سیاست غلط شده است
۳-تضعیف تولید و اشتغال : فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها باعث شده است که برخلاف دنیا، بخش عمده سپرده های بانکی ، سپرده های سرمایه گذاری با نرخ بالا باشد و قیمت تمام شده شده پول بانکها را به شدت بالا برده و هزینه تولید از طریق نرخ تسهیلات بانکی را ،به شدت افزایش داده به گونه ای که همراه با حبس منابه موضوع بندیک ، منجر به تضعیف تولید و حذف ده ها هزار طرح تولیدی در طی چهار دهه گذشته شده است
۴- هدایت منابع یه سمت فعالیتهای سوداگرانه : متاسفانه همیشه دلیل بالا بودن نرخ تسهیلات بانکها را ،بالا بودن نرخ سود سپرده سرمایه گذاری فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها اعلام می نمایند. با توجه به توجیه پذیر نبودن تولید با نرخهای تسهیلات بالا ، منابع بانکی به سمت فعالیتهای سوداگرانه با بازدهی های سوداگرانه تورم زا، هدایت شده است .
اگر فعالیت سرمایه گذاری بانکها متوقف شود هزینه پول بانکها و به تبع آن نرخ تسهیلات تولید کاهش یافته و با توجیه پذیر شدن نرخ بازده مورد انتظار تولید،منابع مذکور به جای اختصاص به فعالیتهای خلاف سوداگرانه به فعالیتهای تولید اختصاص می یابد
۵-نرخ بهره بالا ودورقمی طی سه دهه گذشته : با حبس واحتکار بیش از سه هزار همت منابع مالی در سیستم بانکی ، کشف نرخ بهره به صورت نا کارآمد و دستوری علیرغم وجود مازاد نقدینگی مازاد (نیاز دولت و شرکتها به منابع مالی مذکور در سال ۱۴۰۰حدودا ۱۰۰۰همت از ۳۰۰۰همت فوق الذکر برآورد می شود ) ، بسیار بالا نگه داشته شده است و باعث دستکاری در سایر بازارهای دیگر بویژه بازار سرمایه و نابود شدن منافع سهامداران خرد شده است
۶- گسترش فساد و ناکارامدی بصورت گسترده : متاسفانه فعالیت خلاف سرمایه گذاری بانکها باعث شده که این فعالیت وفعالیت اعتباری بانکها بصورت یکجا در اختیار بانک قرار داده شود وبه فساد ناشی از تضاد منافع این دو فعالیت در بانک. دامن زده شود و باعث ایجاد محدودیت در اعطای تسهیلات به مردم شده و منابعی که باید صرف اعطای تسهیلات شود صرف فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها شده است
همچنین فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها باعث شده که هزاران میلیارد تومان سود نهفته متعلق به سهامداران بانکها در قالب ابهامات سود مشاع و سهم سپرده گذار بلا تکلیف باشد و اجازه تقسیم یا تبدیل و یا تجدید سرمایه از آن محل را نداشته باشد
همین موضوع باعث فساد گسترده شده بگونه ای که دولت و آشنایان مدیران بانکها دستتشون توی جیب سهامداران بانکها باشد و منافع سهامداران را به سمت خود در قالب مالیاتهای اضافی و مطالبات مشکوک الوصول وامها منتقل کنند
بایستی با حذف سپرده سرمایه گذاری ناشی از فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها، به تقسیم بندی غلط سود مشاع و غیر مشاع بانکها برخلاف سیستم بانکداری استاندارد و گزارشگری مالی شفاف پایان داد و هرچه زودتر جلو فسادی ناشی از آن را گرفت و ترازنامه بانکها را شفاف کرد
۷-گسترش رقابتهای ناسالم در درون سیستم بانکی :فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها به رقابت ناسالم و خلاف بانکها در جذب منابع از طریق نرخ سود بانکی دامن زده و علیرغم نظارت بانک مرکزی ،بانکها همچنان به این رقابت خلاف گونه ادامه می دهند که این خود نیز به نهادینه شدن فساد و ناکارآمدی و خلق نقدینگی و تورم بیشتر می انجامد
۸-تضعیف شدید بازار سرمایه به دلیل ایجاد رقابت ناسالم درفعالیت سرمایه گذاری:
زمانی بازار پول و سرمایه مکمل همدیگر هستند که بازار پول فقط به فعالیت پولی و اعتباری خود و بازار سرمایه به فعالیت سرمایه گذاری بپردازد
در شرایط فعلی که بانکها به فعالیت سرمایه گذاری خلاف خود ادامه می دهند متاسفانه بازار سرمایه مثل یک بازار رقیب تلقی شده و سیستم بانکی همیشه سعی در تضعیف بازار سرمایه دارد و بانکها رقابت ناسالمی را هم با صندوقهای سرمایه گذاری دارن ا(ابطال واحدهای سرمایه گذاری صندوقهای با درامد ثابت و انتقال ان به حساب سپرده های سرمایه گذاری از این نوع رقابت ناسالم است )
جای تاسف است که اقتصاد مردم بویژه فشر ضعیف جامعه ، فدای فعالیت سرمایه گذاری خلاف بانکها با چراغ سبز نهاد ناظر خود یعنی بانک مرکزی شده است
ای کاش گوش شنوایی وجود داشت
با تشکر عباسعلی حقانی نسب